AĞAN İDRİS

AĞAN İDRİS TARAFINDAN EJDERHANIN VURULUŞU
(Aгәан Идрис Агәылшаҧ Шыишьыз)

Göçmenler yürüyordu yayan yapıldak tarumar,

Ulaştılar bir meşe ormanına yemyeşil bir yer.

Kalmamıştı dizlerinde derman, dediler: "yeter"

Tsaballıların Sanıç köyü olacaktı ulaştıkları yer

Göçte yeni umutların yeşerdiği, gözlerin yaşardığı yer.

Yâd ellerde, ata yadigârı, gözlerimizi açtığımız yer.

Hey gidi Sanıç! Acılarımızın ara durağı kara yazımızmışsın meğer.

Güzel köyüm Sanıç’ım ölçülemez içimizde taşıdığın değer.

Geçmişte çocukluk yıllarımın geçtiği masalsı yerler.

Sallandığımız tahta beşikler, bez salıncaklar, nice günler!

Kafdağı masalları anlatılırdı başucumuzda o göçebe gecelerde

Neler kalmıştır o günlerden Sanıç'ımın gök kubbesinde.

Anlatırdı anam Sanıç'ta ki yaşamı masalsı sözlerle

O yaşamın içindeki acı tatlı unutulmaz anılarını bizlere

Savaş sonrası Anadolu’da süren o yokluk yıllarını!..

Köy halkının birlikteliğini, inanılmaz dayanışmasını,

Bir lokma ekmeği, bir yudum suyu nasıl paylaştıklarını.

Göç yaşamında hüznü mutlulukla nasıl yoğurduklarını

Hele Aslan dayımın hediyesi olan armonikasıyla,

Nasılda çalıp sabahlara kadar oynayışlarını,

Hüzünle anlatır, anlatırken silerdi gözyaşlarını…

Çocuktum ya, anlayamazdım o gözyaşlarının sırrını!

Hey gidi hey! Şimdi anlıyorum halkımın kara yazgısını.

Sürgün yıllarının acısının yüreklerine nasıl kazındığını…

Ateş çemberine alınınca Abhazyam 19. Asrın ortasında.

Abhazların her biri ölüme yâda bir yerlere yollandığında

Soykırımın acısı yıllardır yaşanır oldu Kafdağı’nda

Kalplerinde, zihinlerinde dönüş yolu aradılar hep yâd ellerde.

Ağanlar soyu Uzunyayla da buldular kendilerini sürgünde

Anlat anacığım anlat derdim atalarımızın acılarını, her gece

Ağan İdris’i, Ağan Nuri’yi, dayılarımı anlatmasını isterdim

Göçte, sürgün de dağıtılan insanlarımızı tanımak isterdim.

Her ısrarımda gözleri dolar uzaklara doğru bakardı

‘’İşte onun kanı tuttu diyorlar. Onun kanı çarptı,’’ derdi

Gözleri donuk, sabit uzun uzun bakar dalar giderdi.

Dedesi Ağan İdris’in efsaneleşen öyküsünü söylerken;

‘’Oğul! Dayılarının her biri boylu poslu aslan gibiydiler

Ejderhanın kanı tuttu da hepsi böyle büküldüler,’’ derdi.

Anam eğilmemiş dimdikti o zamanlar, tam bir Abhaz kadını  

Anlatırdı anam kim bilir kaçıncı kez bana, bizlere.

‘’Oğlum! Büyük deden Ağan İdris kopmuş Uzunyayla'dan

Törenin yaşlılara verdiği yetkiye saygıyla ebediyen,

Anadolu’nun bir başka yöresinde yer, yurt edinir,

Yöre halkı beğenir erliğini, adamlığını, benimserler onu…

Onun köy halkına, köylünün ona olmuştur güveni.

O onlara, onlar ona kaynaşmış, çoğalmıştır sevenleri

Ama Türkmen köyünün vardı git gide büyüyen sorunu,

Köy halkı da, hayvanları da meraya çıkamıyordu bir Ejder yüzünden.

Meraya giden sürü, tarlaya giden köylü telef oluyordu.

Ejderha mekân tutmuştur köyün merasını, ormanlarını.

Yaralananlar, hayvan telefleri ölenler gün gün artıyordu.

Yardım ister köylüler, Ormanlarını ejderhadan kurtaracak,

Kendilerini, hayvanlarını meralarını koruyup kollayacak.

Gece gündüz toplanırlar bir kurtuluş yolu ararlar

Ejderha boş geçirmez gününü, görünür ölümler saçarak.

Çift başlı çift kuyruklu ejder boynuzlarını sallayarak

Kanatlarını aça aça , ağzından alevler saçarak,

Saldırırmış gördüğü her canlıya dehşetle kükreyerek.

Köylüler çaresiz günler geçirirler korkuyla kıvranarak.

Kimi der ‘’göçelim buradan,’’ kimi der yakalım tüm ormanı’’…

Köyün yeni konarı büyük dedem Ağan İdris onlara,

‘’Bulun bana bir mavzer kurtarayım sizi bu ejderden.’’

Silah ve mermiler bulunur köylülerce tez elden…

Köylüler korku ve umutla beklerler haberi Ağan İdris’ten

Silah omuzunda orman yolunu tutar Selvi boylu adam

Yatar pusuya, gözler ejderhayı birkaç gün uyumadan…

Köylüler umudunu yitirir her geçen habersiz günden

Oysa bilmezler Selvi boylu aslan dedem bekler anını

Bekler göz-gez-arpacık ve tetiği çekme zamanını

Dalar uykuya ejderha, söner ağzından saçtığı alevler

İri gözlerinden fışkıran keskin ışıklar gitgide söner

Anı bekleyen büyük dedem Ejderhanın sağ başını hedefler

‘’Gez-göz arpacık’’ der hemen mavzerini ateşler…

Gök gürültüsü gibi silah sesiyle gece uyanır uludereliler

Ejderha fırlar uykusundan canhıraş kükreyerek ilerler.

Yiğitler yiğidi Ağan İdris bir kez daha dokunur tetiğe

Ejder’in köyü titreten sesi karışınca mermi seslerine

Siper aldığı kayalıkların fırlar hemen ardından

Koşar ejderin kıvranarak yattığı yerin önüne

Emin olmak ister öldüğünden, söz ettiremezdi peşinden

Mavzerinin ucundaki kasatura ile dokunur başına

Ejder son nefesini verdiği anda ısırır aniden kolundan

Emindi artık ölmüştü Ejder. Dönebilirdi artık köyüne

Sesler kesilip sakinleşince etraf Ağan İdris görünür köyün üst başından

Meydanda toplanmış olan köylülerin dikilir önlerine

Fark eder o an yaşlı bir kadın zehirlendiğini ısırılan kolundan

Canını hiçe sayıp bile bile koşar  Ağan İdrisin yanına

 Evlat evlat  diye diye başlar kolunu emmeğe yarasından

Gözyaşlarına boğulur hıçkırıklar arasında seslenir köy halkına

Ben değil işte bu kahraman kadındır siz, kurtaran ejderden

Sahip çıkın bu fedakâr anamızın bundan böyle anısına

Saklayın bu mavzeri de Ejderin ölümüne vesile olduğundan

Veda ediyorum sizlere beni de bu olayıda hatırlayın.

Köy halkı bırakmak istemez, yalvarır, yakarır gönülden.

Sen kurtardın bu köyü büyük beladan, dertten,

Malımız, canımız, varsa gönlüne giren kızımız olsun sana feda.

Üzülür, kahroluruz eğer, bizleri bırakıp gidersen.

Kapanırlar ayaklarına, istemezler ayrılıp gitsin köyden.

Ağan İdris kararlıdır Ejderi vurup gidecekti buradan

Kimse minnet edip eğilsin istemiyordu, buydu asıl neden

Vedalaştı her kesle büyük küçük, ayrılıyordu Uludere’den

Bindi yağız atına vurdu atını yollara yeniden…

Yağız atı getirdi onu kendi halkına, Abhazlara,

Son durak Sanıçtı Yiğit dedem İdris ve atına…

Bu masalsı olay yüz yıl öncesi yaşandı, böyle biline…

Büyük dedem Ağan İdris geldi geçti bu dünyadan.

Yüz yıldır unutulmadı bu olay, Ağan İdris yaşar halkın dilinde…

Rıfat ÖZBEY (BEYA)

 Not: Annemin bana bir masal tadında anlattıklarını bende Sarnıçlılar bloğunda paylaşmak istedim. Ağan İdris’le özdeşleşen ve onun yaşamındaki bu efsanevi olay bugüne dek anlatıla gelmiştir, Olayın geçtiği yer Eskişehir yöresinde Uludere köyü olarak söylenmektedir. Ağan İdris Sarnıç’a gelmeden önce bir müddet Uludere’de yaşamış bu olaydan sonrada Sarnıç’a gelip yerleşmiş Papapha Goşhana ile evlenerek yaşamının sonraki yıllarını burada geçirmiştir.

(***Ağan/Ağanaa/Yağan)

(***Sarnıç/Sanıç)